Banken, financiële instellingen en andere bedrijven hebben een schatkamer aan gegevens van klanten. De data bevatten waardevolle informatie over klanten, wie zij zijn en wat ze doen. Zo kunnen banken aan de hand van betaalgegevens vaak al inschatten wanneer een klant in de toekomst een betalingsachterstand krijgt, maar ook zien banken echtscheidingen vaak eerder aankomen dan het echtpaar zelf.  Banken zullen daarom meer van het privéleven van consumenten afweten dan dat de consument dit beseft.  Maar hoe zit het nu met data en hoe ver mogen bedrijven gaan in het gebruiken van deze waardevolle informatie?

Datagebruik door bedrijven vindt al langer plaats, bijvoorbeeld door middel van cookies. Deze cookies genereren data over potentiële  consumenten en daarmee waardevolle informatie voor bedrijven. Ook gebruiken banken betaaldata om  preventief pinpassen te blokkeren bij verdachte transacties. Toen ING vorig jaar van plan was om op basis van betaalgegevens haar klanten aanbiedingen van bedrijven te tonen, was heel Nederland in rep en roer.

Interessant
Data alleen zijn niet zozeer interessant, ze worden pas interessant op het moment dat deze begrepen en verwerkt kunnen worden tot nuttige informatie. Maarten Emons, bestuurslid van het platform voor ICT-professionals (Ngi-NGN): “Consumenten zijn zich vaak niet bewust wat zij prijsgeven aan bedrijven door bijvoorbeeld kortingskaarten te gebruiken, zoals de AH Bonuskaart. Maar ook bijvoorbeeld bepaalde apps op je telefoon kennen je door en door. Helaas is er vaak geen tabblaadje waarop consumenten zelf kunnen aanvinken wat bedrijven wel en niet van hen mogen weten.”

Eigenaar van eigen data
“Wat ik hoop en verwacht in de toekomst is dat mensen steeds meer eigenaar worden van hun eigen data. Informatie uit bijvoorbeeld een Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) bevat interessante data voor zorgverzekeraars. Als patiënt wil je niet dat deze data ook zomaar daarvoor gebruikt wordt.” Naast het EPD geeft Emons ook het voorbeeld van een samenleving die steeds meer digitaliseert, waardoor sommige consumenten hun persoonlijke gegevens wel moeten vrijgeven om gebruik te kunnen maken van een dienst. “Stel je voor, je gebruikt een slimme thermometer die bijhoudt wanneer je thuis bent, energiebedrijven zouden deze data kunnen verkopen zodat andere bedrijven nooit meer voor een dichte deur staan.” aldus Emons.

Ethiek
Uiteindelijk is het een ethisch vraagstuk hoever bedrijven willen gaan met de data die zij hebben. Bedrijven hebben de mogelijkheden, maar hoever willen ze daadwerkelijk gaan als organisatie? Volgens Emons gaat ethiek binnen organisaties een belangrijke rol spelen: “Daarom heeft onze beroepsvereniging ook een gedragscode opgesteld welke IT-professionals kunnen onderschrijven. Ook heeft de Rabobank  er al programma’s voor geïnitieerd. Het is belangrijk dat we samen hier actief een discussie over voeren.”

Verenigde Staten vs. Nederland
In de Verenigde Staten is het gebruik van data veel meer ingeburgerd dan in Nederland. Amerikaanse consumenten staan hun privacy af in ruil voor passende aanbiedingen die hen korting oplevert. Volgens Emons kan het te maken hebben met de manier waarop Amerikaanse banken opereren, maar ook met een cultuurverschil. “Europeanen beseffen mogelijk meer door het verleden dat registraties ook een keerzijde kunnen hebben.” Zo is er in Engeland wetgeving die bepaalt dat hun statistisch bureau bepaalde informatie niet mag registeren. Volgens Emons zou het tegelijkertijd ook een generatieverschil kunnen zijn: “Ik heb het gevoel dat jongeren die nu opgroeien er toch makkelijker tegenover staan dan voorgaande generaties. Zij zien nu vooral de voordelen die het biedt.”

Risico’s
Emons benadrukt dat data heel interessant zijn, maar dat vaak vergeten wordt welke impact ze in de toekomst kunnen hebben. “Door data is er veel over je bekend, waardoor het risico voor afpersing toe kan nemen. Stel je voor, de toekomstige minister-president post nu misschien een foto op Facebook die later nadelig uit zouden kunnen pakken, maar zich op dat moment niet beseft. Zelfs wanneer hij of zij die foto later van Facebook verwijderd, is de kans aanwezig dat het elders op het internet nog steeds die foto kan worden gevonden. Dit is ook mogelijk met bijvoorbeeld je betaaldata. Mensen die kwaad willen kunnen daar misbruik van maken.”

Afbeelding: lauretum.nl